"Analoge fotografie" is een beetje een holle term (net als "digitale fotografie") - het is allebei exact hetzelfde. Het enige verschil is het opslagmedium in mijn beleving. Voor allebei valt wat te zeggen, maar is zó'n persoonlijke keuze dat het zinloos is om een discussie aan te gaan om de een boven de ander te verdedigen. Op dat vlak is film gewoon geweldig voor wat ik ermee wil doen. Het draait om gevoel, en dát is de hele kern van fotografie. Dat gevoel is lastig om uit te leggen, behalve dat het voor mij beter aanvoelt, en het resultaat visueel beter overeenkomt met mijn idee en visie waar ik naartoe wil werken met een foto.
Waarom fotograferen
Ik ben altijd al geboeid geweest door beeld, tekenen, natuur en ontdekken - enorm nieuwsgierig en een beelddenker. Ik denk letterlijk in plaatjes. Het helpt me de dingen te snappen; van alledaagse dingen tot de complexe moleculen en reacties tijdens mijn werk als chemisch techneut, "zie" ik de dingen gebeuren. En dit gaat eigenlijk automatisch, gek genoeg denk ik daar niet eens over na. En ik ben geboeid door beeld zelf; als kind tekende ik veel en graag, en uiteindelijk is dit overgegaan in een liefde voor fotografie.
Tijdens mijn beroepsopleiding werd mijn interesse steeds groter in de fotografie. Toen ik mijn afstudeer-stage liep in 2004 ging de camera van mij vader mee naar Zwisterland, en vanaf hier was het eigenlijk al bepaald. Ik kocht in 2006 mijn eerste eigen camera, toen de eerste generatie digitale spiegelreflexen. En hierna groeide het gestaag naar een hobby waar ik veel tijd in stak, en veel in vond.
In 2011 begon het eigenlijk écht serieus te worden. Ik durfde de stap te maken om voor aardig wat spaarcenten mijn eerste "professionele" lens te kopen. Kort hierna gebeurde iets onvoorziens wat mijn leven volledig veranderde - mijn vader stapte uit z'n leven. De jaren daarna waren ontzettend moeilijk, en vormde en veranderde me op een hoop vlakken. Door de natuur en fotografie in te "vluchten" heb ik mijn hoofd boven water kunnen houden. Het was een kalme en rustige toevlucht voor me, waar ik me kon uitten en tot rust kon komen om alles in mijn hoofd te laten bezinken.
Vanaf 2015 ben ik langzaam gaan overstappen naar een analoog/digitale (hybride) manier van fotograferen - vastleggen op film, en de negatieven digitaliseren voor bewerking. Inmiddels fotografeer ik niet veel meer met een digitale camera. Deze zijn niet alleen duur om bij te houden, maar het doet me ook niks meer. Technisch mag de digitale camera dan wel superieur te noemen zijn wat betreft de kwaliteit van het beeld die het aflevert, maar voor mij voelt uitstraling van een volledig digitaal beeld toch vaak véél te strak en bijna "steriel" aan.
Daarom werk ik momenteel (bijna) niet meer met een digitale camera, veelal is het eigenlijk puur alleen vanwege het gemak ervan. Daarbij kan ik alleen maar toevoegen dat er voor mij niets gaat boven het gevoel van en nieuw rolletje in je toestel stoppen, een foto maken, de spanning van het afwachten en uiteindelijk een goed ontwikkelde filmrol uit mijn ontwikkeltank trekken. Vooral middenformaat rolfilm geeft enorm veel voldoening. Het andere voordeel van schieten op film is dat het "langzamer" is; ik ben kieskeuriger geworden in het maken van een foto, omdat ik het met een beperkt aantal opnames moet doen op een rol. Daarbij zijn de "oude" analoge camera's ook een stuk eenvoudiger in wat je kan instellen, en leiden daarmee ook veel minder af. Een daardoor ben ik veel meer met mijn hoofd bij mijn omgeving en het "hier en nu", in de plaats dat ik continu de wereld door een camera zie.
De connectie die ik met fotografie heb is dus steeds dieper gaan zitten, en is enorm belangrijk voor me geworden. Het vormt een deel van mijn leven en denken, en zou eerlijk gezegd niet meer zonder willen. Gaandeweg vind ik mijn evenwicht in andere, nieuwe of uitdagende situaties en periodes - niet altijd kan of kon ik het uitoefenen of toepassen zoals ik misschien voor ogen heb, maar het vind uiteindelijk wel een weg om toch weer een onderdeel van mij te zijn, al dan niet in een aangepaste of geëvolueerde vorm. Het groeit met me mee.
Mei 2016, IJsland (Noordkust).
Mijn proces
Werken met een film-emulsie en oudere camera's zijn voor mij een verademing. Ze geven een natuurlijker en "organischer" gevoel voor mij, en door mijn chemische achtergrond voel ik me enorm op m'n gemak om zelf film te ontwikkelen. Een goede filmscanner is hierbij een waardevolle investering om zo veel als mogelijk zelf de negatieven te halen - ik hou graag alle touwtjes zelf in handen. De kosten van film? Eigenlijk valt dit redelijk mee. De kosten van het up-to-date houden van een digitaal systeem is op termijn duurder dan de film die ik in de zelfde tijdspanne gebruik. Hierbij gebruik ik overigens wel veruit het meeste zwartwit-film.
Veel gebruikte films en ontwikkelaar zijn voor mij Ilford-film, (FP4+, HP5 en PanF, Delta en Kentmere) in combinatie met Rodinal of Kodak HC110. Recentelijk speel ik graag met Rollei-film en infrarood film.Rodinal is een geweldige ontwikkelaar om zelf met receptuur en ontwikkeltijden te spelen. Een film kan je door een aangepaste ontwikkeling een andere uitstraling meegeven, en geeft vaak net "dàt gevoel" wat ik soms zoek. Kodak HC110 is juist een geweldige ontwikkelaar door een ander effect op de verhoudingen tussen contrast en tonen en korrel - het geeft wat pittiger en egaler beeld. Beide ontwikkelaars zijn een geweldige combinatie om mee te werken, De keuze voor film en ontwikkelaar is ook hier nooit een gegeven - kies ik voor dromerig beeld, of juist scherp, wil ik zacht of hard beeld, wil ik de korrel benadrukken, schiet ik de film boven of onder de bedoelde ASA om zo met contrast te spelen...
Ook de keuze van de camera hangt af van het onderwerp, gelegenheid en mijn bui. Kleinbeeld (35mm) schiet ik met Nikon-camera's, omdat ik digitaal met Nikon ben begonnen. Bijna alle objectieven die ik tot nu toe heb "verzameld" zijn dus uitwisselbaar, en houd me flexibel qua keuze. Voor middenformaat heb ik een Mamiya uit de jaren 80, en een Hasselblad uit de jaren 60; beiden gebruik ik het liefst van al m'n camera's, en allebei om hun eigen redenen.
Niet alleen de camera, uiteindelijk is het een combinatie tussen camera-obectief-filtype welk gevoel of esthetiek ik "zoek". Soms kies ik bewust voor een zacht objectief, anders juist een rag-scherp, of simpelweg alleen voor het gemak van een modern zoom-objectief. Uiteindelijk complementeert het type film en de ontwikkelaar hierbij het uiteindelijke beeld - het is nooit een eenvoudige keuze, maar altijd een combinatie van een aantal. Dan zijn er natuurlijk wel een aantal opties en combinaties waar ik het liefste mee werk.
Uiteindelijk scan ik de film met een Epson flatbed-scanner. Digitaliseren geeft me de meeste controle over het uiteindelijke resultaat. En zo profiteer ik van het beste van de twee werelden, en waarom eigenlijk ook niet?
Augustus 2020, Noordzeestrand Hellevoetsluis.